|
| |
DAGAALKII BADAR (Qaybtii 4aad)
Markii
dagaalkii dhamaaday ayaa Rasuulu SCW yiri “yaa soo eegaya waxa Abii Jahal lagu
sameeyey?” markaas ayaa asxaabta qaar ka mid ah baadi goob u galeen. Waxaa helay
Cabdullaahi ibnu Mascuud isagii oo naf xumi ku jirto, Cabdullaahi qoorta intuu
cag ka saaray, garkana qabtay ayuu madaxa ruxay kuna yiri “ma wuusan Alle ku
hoojin cadowgii Allow?”. Abii Jahal wuxuu yiri “maxaa i hoojiyey, ma nin tolkiis
diley baan u horreeyey, yaase maanta guusha helay?”, Cabdullaahi wuxuu yiri
“Alle iyo Rasuulkiisa SCW ayaa helay”. Markaasuu Abii Jahal yiri “ari raaciiyow
waxaad maanta kortay meel sarreysa”, Cabdullaahi wuxuu yiri “weligeedba islaamka
ayaa sarrayn jirey”. Ka dib Cabdullaahi intuu madaxii ka soo gooyey ayuu u
keenay Rasuulka SCW oo yiri “Rasuulkii Allow, cadowgii Alle ee Abii Jahal
madaxiisii waa kan”. Rasuuku SCW markuu arkay wuxuu yiri “Allihii isaga maahane
uusan Ilaah kale jirin baan ku dhaartaye ma isagii baa?! Allaah ayaa weyn,
Allaah ayaa mahad leh, Allihii yaboohiisii ku run sheegay, addoonkiisii u
gargaaray, axsaabtiina keligiis jebiyey”. Ka dib wuxuu Rasuulku SCW yiri “kani (Abii
Jahal) waa fircoonkii ummaddaan”.
Wuxuu Nabigu SCW yiri “waxaan aqoonsaday in rag reer bini Haashim ka mid ah
iyo kuwo kaleba la soo khasbay oo ay san dagaalkeenna dooneyn, haddaba qofkii la
kulma qof reer banii Haashim ah yuusan dilin, qofkii la kulma Abaa Bakhtari binu
Hisham yuusan dilin, qofkii la kulma Cabbaas binu Cabdimudhalibna yuusan dilin
waa la soo khasbaye”. Markaas ayaa Abuu xudeyfa binu Cutba, oo aabbihiis,
walaalkiis iyo adeerkiis lagu dilay goobta, yiri “ma waxaan leyneynaa
aabbayaashayo, walaalahayo iyo qaraabadayo, Cabbaasna waa iska deynaa? Ilaah
baan ku dhaartaye haddii aan la kulmo seef baan ku dilayaa”. Arrintii ayaa
Rasuulka SCW loo sheegay, markaas ayaa Cumar binu Khadhaab yiri “ii daa
Rasuulkii Allow aan seef qoorta uga gooyee, Ilaah baan ku dhaartaye waa
munaafaqoobey”. Abuu Xudeyfa wuxuu dhihi jirey “kama aammin ihi kalimadii aan
iri maalinkii Badar, waana ka cabsi qabaa in la ii dhaafi doono ilaa in shahaado
(shahiidnimo) la iig dhaafo maahane”. Abuu Xudeyfa wuxuu aakhirkii ku shahiiday
dagaalkii Yamaama.
Ninkii la oran jirey Abaa Bakhtari oo Rasuulku SCW yiri yaan la dilin,
waxay ahayd sababta loo yiri, markii Makka la joogey ayuu Rasuulka SCW ka celin
jirey dadka, Rasuulka SCW iyo islaamkana wax dhib ah uma geysan jirin, wuxuuna
ka mdi ahaa raggii baabi’ieyey warqaaddii kacbada ku dhegsaneyd ee lagu
cunaqabateeyey rer banii Haashi, hase ahaatee ninkaas waa la diley oo rag
asxaabtii ka mid ah ayaa arkay isaga iyo nin kale oo saaxiibkiis ah, markaasay
ku dheheen “adiga kula dagaallami mayno oo waa nalaka reebay dilitaankaaga”,
markaasuu yiri “saaxiikayna” waxay dheheen “ma deyneyno saaxiibkaa”, markaasuu
ku yiri “haddaba waa wada dhimanaynaa aniga iyo saaxiibkey”, markaas ayey
dagaallameen oo labadoodiiba halkaas lagu diley.
Sidoo kale Cabdirahmaan binu Cawf oo wata canbuur bireedyo uu soo
qaniimeystey ayaa wuxuu soo maray Umaya ibnu Khalaf oo ahaa ninkii Bilaal
addoonsan jirey, ciqaabka daranna mariyey (markii uu Bilaal islaamay) iyo wiil
uu dhalay Umaya oo la oran jirey Cali oo meel taagan markii ay arkeen in aysan
fakan karin, markaasaa Umaya la hadlay Cabdiraxmaan oo ay ahaan jireex saaxiibbo
waqtigii jaahiliga ee Makka la joogey, wuxuuna ku yiri “canbuur bireedyadan aad
wadato anigaa kaga faa’iido badan ee miyaadan xoolo dooneyn “oo uu ula jeeday in
isaga iyo wiilkiisa uu qafaalo si aan loo dilin, dabadeedna ay hadhow xoolo tiro
badan isku furtaan. Cabdirahmaan, intuu canbuur bireedyadii tuurey, ayuu
kexeeyey Umaya iyo wiiliisi”, goor uu sii wado ayuu Umayd ku yiri Cabdiraxmaan;
“kumuu ahaa ninkii riishadda xabad ku watay? markaasuu Cabdiraxmaan yiri “wuxuu
ahaa Xamsa ibnu Cabdimudhalib”, Umaya wuxuu markaa yiri “kaas ayuu ahaa ninkii
arrinta nagu sameeyey (na laayey)”. Cabdiraxmaan wuxuu yiri “goon aan dhexda sii
marinayo ayaa waxaa arkay Bilaal, markaasuu dhawaaqay oo yiri “waa madaxii
kufriga Umaya ibnu Khalaf magangal kuuma sugnaan”, markaasaan iri “waa u
sugnaaday magangal”, Bilaal ayaa markaa aad u dhawaaqay oo yiri “Ansaartii
Allaay waa kufriga Umaya ibnu Khalaf magangal uma sugnaan”. Ka dib way na
hareereeyeen, aniguna waan isku daboolay, markaas ayey wiilkiisii seef lug uga
gooyeen, Umaya ayaa markaa qaylo aanan weligey iyadoo kale maqal ku qeyliyey,
markaas ayaan ku iri “badbaadi naftaada magangal kuuma sugnaanine, aniguna Ilaah
baan ku dhaartaye wax kuuma tari karo”. Ka dib seefihii ayaa lagu boobey ilaa
laga takhalusay labadoodiiba”. Cabdiraxmaan mid ka mid ah seefihii muslimiinta
ayaa dhudhunka uga dhacday, ka dib Cabdiraxmaan wuxuu dhihi jirey “Alle ha u
naxariisto Bilaal dhudhunkeygii ayuu dhaawacay, asiirkieygiina (qafalkeygiina)
waa diley”.
Cumar binu Khadhaab sidoo kale wuxuu maalinkaas diley abtigiis Caasin binu
Hishaam, Abuubakarna wuxuu u dhawaaqay wiilkiisii Cabdiraxmaan oo dhinaca
gaalada ka soo jeedey isagoo leh ‘qurunyahow meeyey maalkeygii”, markaasuu
Cabdiraxmaan yiri “waxaa ka haray hub, faras carbisan iyo seef dileysa duq
baadiyoobey”.
Waxyaabihii mucjisaadka ahaa ee meeshaa ka dhacay waxaa ka mid ahaa; ninka
la yiraahdo Cukaasha binu Muxsin ayaa waxaa jabtay seeftiisii, markaasuu
Rasuulka SCW u yimid isagoo seef ka doonaya. Rasuulku SCW, wuxuu siiyey qori
wuxuuna ku yiri “ku dagaal Cukaash”. Markii uu Cukaasha qaatay ayey ruxantay oo
noqotay seef dheer oo adag, birteeduna caddahay, dagaalkii ayuuna ku galay
Cukaasha, waxaana seeftaa la dhihi jirey Cawn, wuuna heysan jirey oo wuxuu ku
geli jirey jikhaadyada ilaa uu aakhirkii ku shahiidey dagaalkii uu Abuubakar ku
qaaday dadkii riddoobey markuuu Rasuulku SCW geeriyoodey. Sidoo kale waxyaabihii
uu iimaanku ka muuqday ee goobtii badar ka dhacay waxaa ka mid ahaa; markuu
dagaalku dhammaaaday ayuu Muscab binu Cumeyr soo maray walaalkiis Abii Casiis
binu Cumeyr oo nin muslim ihi soo qafaalay. Markaasuu ku yiri “si fiican u adkee
hooyadiis xoolo ayey leedahay oo waxaa la arkaa in ay furato”. Abuu Casiis aya
markaas yiri “ma taas ayaad ii dardaarantay walaalkayow”. Muscab wuxuu yiri “kan
ayaa walaalkay ah” oo uu ula jeeday saxaabigii waday.
Arrimahaas oo ku tusinaya sida uu asxaabta Rasuulka SCW iimaanku qalbigooda
u degey oo aysan wax yar oo naxariis ah ugu hayn dadkaas Ilaahay diintiisii iyo
manhajkiisii la colleytamay haba ahaadeen aabbayaashood, addeeradood,
walaalahood, abtiyaashood ama qaraabadoodii. Waxayna ku run shegeen aayaatkii
Allaah sida kuwaan:
((KUWA MU’MINIINTA AHW HAKA YEELANINA AABAYAALKIIN
IYO WALAALIHIIN WALIYO HADDAY GAALNIMO KA JECLAADAAN IIMAANKA, CIDII KA WALI
DHIGATA (GAALO) OO IDINKA MIDA, KUWAASAA UN DAALIMIIN AH)), (Suuratu-Tawbah 23).
((MA HELAYSID DAD RUMEEYEY ALLE IYO MAALINKA AAKHIRO IN AY JECLAADAAAN CID
KHILAAFTAY ALLE IYO RASUULKIISA, HABA AHAADAAN AABAYAALKOOD, CARUURTOODA,
WALAALAHOOD, IYO QARAAABADOODA, KUWAAS (AAN JECLAANIN GAALADA) WAA KUWA
QULUUBTOODA LAGU QORAY IIMAANKA, WUXUUNA (ALLE) KU XOOJIYEY GAG GAAR XAGIISA KA
AHAADAY, WUXUUNA GALINAYAA JANNOOYIN AY HOOSTEEDA SOCONAYAAN WABIYAAL, WAYNA KU
WAARAYAAN DHEXDEEDA, ALLE WAA KA RAALI NOQDAY IYANA WAA KARAALI NOQDEEN, KUWAASI
WAA XISBIGA ALLE, XISBIGA ALLE UN BAANA LIIBAANAY)), (Suuratul-Mujaadala 22).
Ugu dambayntii markii dagaalkii dhammaaday, jab iyo halaagna ku habsaday
ciidankii kufriga ee difaacayey waddada baadhilka ah ee sheydaanka, ayna u
qaybsameen wax dhintay, wax la qafaashay iyo wax cararay oo uu dhaawac ka buuxo,
Allaahna uu guul iyo nasri u soo hooyey xisbigiisii u dagaallamayey in kalimadda
Allaah kor noqoto, kalimadda sheydaankuna hooseyso, goobtiina ay iyagu furteen
oo u hareen, ayaa Rasuulku SCW wuxuu amray in ceel ka mid ahaa ceelashii Badar
lagu guro bakhtigii gaalada, markaas ayaa lagu guray iyadoo qof qof laagu ridayo.
Dadkii muslimiinta ahaa ee goobtaas ku shahiiday waxay dhammaayeen 14 nin;
6 Muhaajiriin ah iyo 8 Ansaar ah, gaaladana waxaa ka dhintay 70 nin oo u badnaa
madaxdoodii iyo odeyaashoodii, waxaana laga qafaashay 70 nin oo kale. Rasuulku
SCW raggii odeyaashooda ahaa ayuu magacyadoodii ugu yeeray oo ku yiri “ma idin
farax gelineysaa in aad Ilaah iyo Rasuulkiisa adeecdaan? annagu waan helnay
wuxuu Rabbigayo noo ballan qaaday isaga oo xaq ah ee ma hesheen wuxuu Rabbigiin
idiin ballan qaaday isaga oo xaq ah?” Cumar binu Khadhaab ayaa Rasuulka SCW ku
yiri “Rasuulkii Allow maxaad ula hadlaysaa jir aan naf lahayn?”, wuxuu markaas
Nabiga SCW yiri “Allihii nafsadda Maxammad gacantiisa ku jirtey baan ku
dhaartaye ugama maqal badnidin waxa aan leeyahay, laakiin ma jawaabayaan”.
DAGAALKII BADAR [Qaybtii 5aad]
Ciidankii gaaladu markii ay hasiimo ku dhacday oo uu jabay ayuu kala firxaday
iyadoo uu nin walba wejiga saaray meeshii ka horreysey. Magaaladii Makkana waxa
ay suggeysey natiijada dagaalka iyo warka cusub ee ka soo yeeri doona goobta
dagaalka.
Ibnu Hishaam wuxuu yiri “ninkii ugu horreeyey ee Makka tagay wuxuu ahaa nin
la oran jirey Xaysamaan binu Cabdullaahi Al-khusaaci, markaas ayaa lagu yiri
“bal noo warran”, wuxuu yiri “Cutba binu Rabbiica waa la dilay, Shayba binu
Rabbiica waa la dilay, Abii Jahal binu Hishaam waa la dilay, Umaya ibnu Khalafna
waa la dilay”. Markuu raggii magaca lahaa oo dhan tiriyey ayaa waxaa hadlay
Safwaan binu Umaya oo qolka dhexdiisa fadhiyey wuxuuna yiri “Ilaah baan ku
dhaartaye kani waxba ma oga ee bal aniga i weydiiya (iga waraysta) xaalkeyga”,
markaas ayey dheheen “ka warran Safwaan binu Umaya?”, wuxuu yiri “waa kaa halkaa
fadhiya, Ilaah baan ku dhaartaye aabbihiis iyo walaalkiis ayaa arkayey markii la
dilayey.
Dhinaca Madiina, oo iyaguna sugayey akhbaarta cusub iyo waxa soo yeeri
doona, ayaa markuu Rasuulku SCW helay narsirii Allaah waxa uu dhinaca Madiina u
diray labo nin oo asxaabtiisa ka mid ahaa oo kala ahaa; Seyd binu Xaarith iyo
Cabdullaahi binu Rawaaxa. Wuxuuna u kala diray labada dhinac ee magaalada
Madiina. Dhinaca sare wuxuu u diray Cabdullaahi, dhinaca hoosena Seyd.
Yahuuddii iyo munaafiqiintii joogey Madiina waxay intaa dagaalka lagu
maqnaa fidinayeen dacaayado been ah ilaa ay markii dambe faafiyeen in Nabiga SCW
la dilay. Nin munaafiqiinta ka mid ahaa ayaa wuxuu arkay Seyd binu Xaarith oo
soo socda oo fuushan hashii Rasuulka SCW, markaas ayuu yiri “Maxammad waa la
dilay waa tan hashiisii aannu ku naqaanay, kanina waa Seyd oo aan ogeyn waxa uu
ku hadlayo argagax dartiis, firxadkii baana yimid.” Wax yar ka dibse markii ay
labadoodii (Seyd iyo Cabdullaahi) galeen magaaladii ayaa dadkii muslimiinta ahaa
isku soo hareereeyey iyagoo dhagaysanaya warka cusub ee ka soo yeeray goobtii
dagaalka. Markii ay dhegaysteen guusha iyo nasriga uu Ilaah muslimiinta u soo
hooyey waxaa la ruxantay tahliil iyo takbiir, Usaama binu Seyd wuxuu yiri “Waxa
uu warku noo yimid annaga oo markaa ciidda ku rognay gabadhii Rasuulka SCW
Ruqiya binu Maxammad SCW, oo uu qabay Cusmaan ibnu Cafaan. Xanuunkaas gabadha
awgeed ayuu Rasuulku SCW Cusmaan uga soo reebay ciidanka, qaybtiisii dagaalka
badarna waa uu u dhigay.
Rasuulku SCW waxa uu sii degganaa goobtii Badar saddex maalmood, laga soo
bilaabo markii uu dagaalku dhammaaday. Intii meeshii la joogay muslimiinta qayb
ka mid ahi waxa ay ceyrsadeen gaaladii, qayb kalena waxa ay ururinayeen
qaniimadii meesha laga helay, qayb saddexaadna Rasuulka SCW ayey waardiyeynaysay.
Khilaaf yar ayey markaas asxaabtu isku khilaafeen xoolihii qaniimada ahaa ee
gaalada laga furtay. Markaas ayaa Rasuulu SCW amray in xoolihii oo dhan la soo
ururiyo oo isaga loo keeno. Waxaa markaas soo dagtay aayaddan:
((WAXAY KU WAYDIINAYAAN (XUKUNKA) QANIIMADA, WAXAAD
DHAHDAA QANIIMADA WAXAA ISKA LEH ALLE IYO RASUULKA SCW, EE KA BAQA ALLE OO
WANAAJIYA DHEXDIINA, WAXAADNA ADEECDAAN ALLE IYO RASUULKA SCW HADDII AAD TIHIIN
MU’MINIIN)), (Suuratul-Anfaal).
Ka dib Rasuulka SCW iyo ciidankiisii Madiina ayey aadeen iyagoo wata 70 nin
oo qafal ah. Maxaabistaas waxaa waday Cabdullaahi ibnu Kacab. Rasuulku SCW wuxuu
markaas degay meel dhexe oo uu ciidankiiiugu qaybiyey xoolihii gaalada laga soo
furtay, ka dib markuu ka saaray khumuskii.
Intaa ka dib Rasuulku SCW jidka ayuu sii qaaday, markuu marayo meesha la
yiraahdo Safraa ayuu amray in la dilo Nadar binu Xaarith oo ahaa ninkii waday
calanka gaalada, kana mid ahaa kuwii ugu waaweynaa dambiilayaasha qureysh,
islaamkana aad u necbaa. Waxaa ninkaas qoorta u dheereeyey Cali binu
Abii-dhaalib. Waddadii ayay ku sii socdeen Rasuulka SCW iyo ciidankiisii marki
ay marayaan meesha la yiraahdo Cirqu Dubaya ayuu Rasuulku SCW amray in la dilo
Cuqba ibnu abii Muceydh oo ka mid ahaa 70kii nin ee maxabiista ahaa. Ninkaas oo
dhibaatooyinkiisa qaar ka mid ah aynu kitaabkan bilowgiisa kaga soo hadalnay
wuxuu ahaa ninkii mandheerta saaray Rasuulka SCW markuu kacbada ku tukanayey,
sidoo kale wuxuu ahaa ninkii marada ku ceejiyey Rasuulka SCW oo ku sigey inuu
dilo. Haddaba ninkaa oo ka mid ahaa dadkii aadka u dhibay Rasuula SCW iyo diinta
islaamka markii uu Rasuulku SCW amray in la dilo ayuu yiri “yaa maatada u jooga
Maxammadow?” Rasuulkuna SCW wuxuu ugu jawaabay “naar”. Waxaa ninkaa isagana
dilay Caasim binu Thaabit Al-ansaari, waxaa kale oo la dhahaa waxaa dilay Cali
binu Abii-dhaalib. Rasuulku SCW qof kale kama dilin dadkii maxaabiista ahaa,
laakiin labadaan si degdeg ah ayuu u amray dilkooda shartooda oo badnayd awgeed.
Rasuulku SCW markuu marayo meesha la yirahdo Rawxaa ayaa waxa ka hor tegay
qaar ka mid ahaa muslimiintii Madiina ku haray, iyagoo u tahniyadeynaya oo soo
dhowaynaya Rasuulka SCW iyo ciidanka, waxaa markaas hadlay Salama ibnu Salaama
oo ka mid aha ciidanka oo yiri “maxaad noogu tahniyadeyneysaaan Ilaah baan ku
dhaartaye waxaan la kulannay habro fadhfadhiya sidii geelii”, markaas ayaa
Rasuulku SCW dhoolla caddeeyey oo ku yiri “walaalkay wiilkiisiiyow kuwaasi waa
madaxyoweyn”. Waxaa isna Rasuulka SCW la hadlay Useyd ibnu Xudeyr (oo ka mid
ahaa dadkii madiina ku haray) wuxuu yiri “Rasuulkii Allow Ilaah ayaa mahad iska
leh, Allihii ishaada qaboojiyey, Ilaah baan ku dhaartaye rasuulkii Allow ma
ahayn dib uga dhiciddeyda Badar in aan malaynayey in aad cadow la kulmaysaan,
laakiin waxa aan malaynayeey safarkii (in aad lakulmaysaan), haddii aan malayn
lahaa cadowgana ma hareen”, Rasuulku SCW wuxuu yiri “run baad sheegtay”.
Rasuulka SCW wuxuu intaas ka dib soo galay magaalada Madiina isaga oo soo
guuleystey oo Ilaahay soo ciseeyey. Maxaabiistiina waxaa Madiina la keenay
maalinkii ku xigey, wuxuuna u kala dhiibay asxaabtiisa, wuxuuna u dardaarmay in
la wanaajiyo. Asxaabtu aad ayey u wanaajiyeen maxaabiistaas oo waxay siinayeen
cuntooyinkooda kuwii ugu wanaagsanaa. Rasuulku SCW waxa uu kala tashaday
asxaabtiisa sidii uu u geli lahaa maxaabiista. Waxaa hadlay oo fikrad soo
jeediyey Abuubakar oo yiri “Rasuulkii Allow, wuxu waa walaalaheen, ilma
adeerradeen iyo qaraabadeen, waxa aan anigu u arkaa in aad maal ka qaadatid si
wixii aan ka qaadano aan gaalada ugu xoogeysana, iyagana waxaa la arkaa in
Ilaahay soo hanuuniyo oo ay garab inoo noqdaan”.
Wuxuu markaa Rasuulku SCW yiri “maxaa aragtaa ina Khadhaabow”, Cumar wuxuu
yiri “Ilaah baan ku dhaartaye ma arko ra’yiga Abuubakar ee waxaan arkaa in aad
aniga ii dhiibtid hebel qoorta aan ka gooyee, Calina aad u dhiibtid walaalkiis
Caqiil binu Abii-dhaalib qoorta ha ka gooyee, Xamsana aad u dhiibtid walaalkiis
Cabbas qoorta ha ka gooyee si Ilaahay u ogaado in aannaan wax jacayl ah qalbiga
ugu heyn mushrikiinta, kuwanuna waa madaxdoodii iyo hoggaamiyayaashoodii”.
Rasuulku SCW wuxuu markaa qaatay ra’yigii Abuubakar, wuxuuna ku xukumay in ay
xoolo isku furtaan.
Cumar wuxuu yiri “maalinkii dambe ayaan u imid Rasuulka SCW iyo Abuubakar
oo ooyaya, markaas ayaa ku iri “Rasuulkii Allow ii sheeg waxa kaa oohiyey adiga
iyo saaxiibkaa? haddii aan oohin iska helo waan ooyayaa, haddii kalena waan iska
raadinayaa arrintiinna darteed”. Markaas ayaa Rasuulku SCW yiri “arrintii ay ii
soo bandhigeen saaxiibbadaa, oo ahayd in xoolo laga qaato (maxaabiista),
sababteed waxa uu cadaabkeedu iga soo dhowaaday geedkan”. Allaahna isagoo
arrintaa tilmaamaya wuxuu qur’aankiisa ku yiri:
((UMA HABOONA NABI IN AY U AHAATO KUWA LA QAFAASHAY (MAXAABIIS)
ILAA UU KAGA JILCIYO (GAALADA) DHULKA, (OO AY TABAR DHIGAAN) WAXAAD DOONAYSAA
MUUQA ADUUNYADA (XOOLO), ALLENA WAXA UU DOONAYAA AAKHIRO (IN AAD GAALO
BAABI’ISAAN), ALLE WUXUU AHAADAY (ALLE) QAALIB AH OO XAKIIM AH)), (Suuratu-Anfaal
67).
Allaah SW wuxuu aayaddaan ku canaantay Rasuulka SCW oo qafaashay gaaladii
kana aqbalay in ay is furtaan, nimankan oo aan weliba ahayn askar keliya ee ahaa
hoggaamiyayaashii ugu khatarsanaa gaalada. Sidaa darteed Allaah wuxuu ku ayiday
fikradii Cumar ee ahayd in madaxa laga guro maxaa yeelay Allaah diintiisii ayey
la dagaallameen, xoog baan lagu soo qabtay, in la dilona waxaa ku jirey xikmado
badan oo Allaah keliya uu koobi karo, waxaana ka mid ah:
1. In aysan mar kale cadowga u soo dagaallamin, Ilaahay diintiisana uga hor
imaan sida dhacday in markii la sii daayey ay qaar badan oo ka mid ahi ka soo
qayb galeen duuullaamadii dambe ee islaamka lagu soo qaadday.
2. In la tuso in Rasuulka SCW iyo muslimiintu aysan wax naxariis ah u hayn
ciddii Ilaahay diintiisa ka hor timaadda.
3. In kuwo badan oo ku dhiirran lahaa dagaalka muslimiinta ay ku quus
qaatan oo aysan ku soo degdegin duullaan dambe.
Waxaa lagu xukumay maxabiistii xoolo qiimohoodu u dhexeeyo kun Dirham ilaa
Afar kun oo Dirham, qofkii aan waxba haysanna waxaa la amray in uu qoraalka baro
toban wiil oo muslimiinta reer Madiina ka mid ah, maxaa yeelay reer Madiina
sidaa wax uma qori jirin oo reer Makka ayaa uga horeeyey. Rasuulku SCW wuxuu
iska cafiyey oo uusan waxba ka qaadin dhawr nin oo qaarkood u dan sheegtay ayna
ka mid ahaayeen; Mudhlab binu Xandal, Seyfi ibnu Abii Rufaaca iyo Abuu Ciisa Al-jumuxi.
Abuu Ciise, oo nabiga SCW aad ugu dan sheegtay, kana ballan qaaday in uusan
duullaan dambe soo raaci doonin, wuxuuu soo racay duullaankii ku xigey ee Uxud
markaas ayaa mar labaad la qabtay oo qoorta loo dheereeyey. Sidoo kale waxaa ka
mid ahaa maxaabiista la cafiyey Abil-Caas oo qabay gabdhii Rasuulka SCW ee
Seynab oo wakhtigaas Makka joogtay. Si ay ninkeeda u furato waxay Makka ka soo
dhiibtay qoor xirkeedii, oo ay arooskeedii hooyadeed Khadiija siisay. Rasuulku
SCW markii loo keenay qoor xirkaas wuxuu asxaabtii ka codsaday in ay u sii
daayaan Abil-Caas, iyaguna way ka yeeleen, dabadeedna wuxuu Rasuulku SCW
Abil-Caas u shardiyey in uu Seynab soo diro, isaguna waa aqbalay oo markuu Makka
tegey ayuu soo diray, ka dibna wuxuu Rasuulku SCW u direy Seyd binu Xaarith iyo
labo nin oo Ansaar ah in ay Seynab dhex ka soo wadaan. Waxaa kale oo ka mid ahaa
maxaabiista nin la oran jirey Suheyl binu Camar oo u hadli jirey gaalada. Cumar
binu Khadhaab ayaa markaas Rasuulka SCW ku yiri “Rasuulkii Allow Suheyl foolasha
ka siib, carrabkana jeex si uusan mar kale mowqif dambe ugaga soo hadlin”, hase
yeeshee Rasuulku SCW wuu ka diiday Cumar fikraddaa uu soo jeediyey maxaa yeelay
waa tamthii (dhalan rogid iyo jir xumayn) Islaamkuna ma ogala.
Intaa aan maxabiistii la sii deyn ayaa waxaa Makka aaday nin mulimiinta ka
mid ah oo la oran jirey Sacad binu Nucmaan si uu u soo cumraysto. Markii uu
Makka tegay ayaa Abuu Sufyaan xabbisay, dadka maxaabiista ahna waxaa ku jirey
wiil uu dhalay Abuu Sufyaan oo la oran jirey Camar. Dabadeedna waxaa loo sii
daayey wiilkiisii isna wuxuu sii daayey Sacad.
Maxaabiista oo isugu jirey dad la cafiyey iyo dad xoolo isku furtay, sidaa
ayaa loo sii daayey. Arrintoodiina waxa ay noqotay siduu Abuubakar soo jeediyey
Rasuulkuna SCW ku raacay oo xoolona waa laga helay, badankoodiina aakhirkii waa
islaameen. Dagalkii Badarna sidaa ayuu ku dhammaday, waxaana ku soo degtay oo si
fiican u qaadaadhgtay suuradda la yiraahdo Anfaal. Dagaalkaas, oo ahaa dagaal
qureysh dulleeyey, una keenay khasaare iyo hoog, ummada badan oo awal musliminta
u soo miciyo lisanayeyna candhuuftii ayey dib u leqeen ka dib markii ay arkeen
waxa ku dhacay qureysh oo ahayd libaaxii carbeed. Waxaana islaamkii qaatay
baqdin ay u baqayaan maalkooda iyo naftooda kooxdii awal ka hadhay labadii
qabiil ee Ansaar. Waxaana kooxdaas madax u ahaa Cabdullaahi ibnu Ubay ibnu Saloo,
oo ahaa ninkii ay reer Madiina rabeen in ay madax ka dhigtaan intii aysan
islaamin ka hor. Dadki muslimiinta ahaa Ilaahay wuxuu siiyey ciso iyo guul,
wuxuuna ka saaray cabsidii iyo tabar yaridii haysey.
   | |
Home
Up
Qur'aan Self-Study
Islamic
Links
Isfa Online Academy
Sheekhdirir.com
Houseofquran.com
Duruus
Daarulcilmi.com
|
